Giải đáp Abandonware là gì? Có hợp pháp không?

Các trang web cung cấp phần mềm trả phí mà không cần trả xu nào thường có vấn đề về tính hợp pháp. Dù bạn cảm thấy thế nào về các trang web torrent và warez cung cấp phần mềm và nội dung media trả phí, thì chúng đều là bất hợp pháp ở hầu hết các quốc gia.

Vậy còn các trang web abandonware thì sao? Các trang web này cung cấp game miễn phí để tải xuống và đã hoạt động trong nhiều năm, điều này đặt ra câu hỏi: Abandonware có hợp pháp không?

Abandonware là gì?

Thuật ngữ “abandonware” dùng để chỉ phần mềm không còn được hỗ trợ hoặc thực thi bản quyền tích cực. Phần mềm thường trở thành abandonware vì công ty sở hữu bản quyền của phần mềm đó đã ngừng hoạt động hoặc được bán cho chủ sở hữu mới không quan tâm đến việc tiếp tục phát triển và có nhiều trang web nơi bạn có thể tải xuống các game này miễn phí.

Tuy nhiên, một số phần mềm trở thành abandonware thông qua thông báo chính thức hoặc hợp tác với các nhà phát triển của phần mềm đó. Ví dụ, mã nguồn của game điện tử Descent đã được các nhà phát triển game phát hành vào năm 1997. Nhiều game khác cũng có cách xử lý tương tự.

Abandonware có hợp pháp không?

Vậy, abandonware có hợp pháp để tải xuống không?

Câu trả lời đơn giản là không; abandonware không hợp pháp. Ngay cả khi người sáng tạo từ bỏ một tác phẩm có bản quyền, tác phẩm đó cũng không tự động trở thành tài sản công cộng. Bản quyền đối với tác phẩm vẫn tồn tại cho đến khi hết hạn, thời hạn này thay đổi tùy theo từng quốc gia. Thông thường, bản quyền đối với game điện tử sẽ kéo dài ít nhất 70 năm và tối đa 125 năm.

Vậy thì, làm sao các trang web như Abandonia và Abandonware DOS vẫn hoạt động? Chắc hẳn là có một luồng kiện tụng liên tục đổ dồn vào họ, đúng không? Giống như hầu hết các luật, hình phạt chỉ xảy ra nếu bạn bị bắt, cũng như bên bị hại sẵn sàng và có khả năng buộc tội. Đây là lý do tại sao, mặc dù abandonware là bất hợp pháp, nhưng nó lại nằm trong vùng xám.

Hầu hết nội dung trên các trang abandonware không còn chủ sở hữu để thực thi bản quyền một cách tích cực, vì vậy không ai có thể kiện. Trong những trường hợp khác, chủ sở hữu vẫn tồn tại nhưng không thực thi bản quyền hiện có. Sid Meier’s Civilization 1 là một ví dụ tuyệt vời về điều này. Có thể có người nắm giữ bản quyền cho tựa game kinh điển này, nhưng vì nó có mặt trên mọi trang abandonware và thường là một trong những bản download phổ biến nhất nên nó được coi là an toàn để tải xuống và chơi.

Fallout là một ví dụ khác về vùng xám này. Trong nhiều năm, bạn không thể mua Fallout gốc ở bất kỳ đâu, vì vậy nhiều người coi nó là abandonware. Sau đó, Bethesda đã mua lại bản quyền của loạt Fallout và lưu ý rằng họ sẽ thực thi bản quyền của mình đối với các tựa game cũ – và do đó, Fallout không còn được coi là abandonware nữa.

Tải xuống Abandonware có hợp pháp không?

Không, tải xuống abandonware là không hợp pháp. Nhưng bạn có khả năng thấy công an gõ cửa nhà mình không? Hay phải ra hầu tòa vì vi phạm bản quyền? Điều đó rất khó xảy ra.

Mặc dù abandonware là bất hợp pháp, nhưng không có vụ kiện nào liên quan đến nó. Ít nhất là không có vụ kiện nào có ai đó bị truy tố vì đã tải xuống và phát một tựa game abandonware. Các công ty thực thi bản quyền hiện hành có xu hướng gửi thư ngừng và hủy trước khi đệ đơn kiện. Khi điều đó xảy ra, trang abandonware sẽ gỡ bỏ tựa game vi phạm để phản hồi. Việc đưa nhà xuất bản ra tòa chẳng có ích gì.

Những trang abandonware tiếp tục cung cấp mọi tựa game abandonware có thể tưởng tượng được đều lách luật quốc tế, sử dụng dịch vụ hosting ở các quốc gia có cách tiếp cận thoải mái đối với vấn đề vi phạm bản quyền, thực thi bản quyền, v.v… Ví dụ, trang abandonware Home of the Underdogs được thành lập tại Thái Lan, trong khi Abandonia có trụ sở tại Thụy Điển.

Tất nhiên, nếu một nhà phát triển phát hành phần mềm miễn phí, thì câu chuyện sẽ khác. Mặc dù hiếm, một số game đã được phát hành theo General Public License, Creative Commons và các giấy phép công khai khác. Khi một game được phát hành theo cách này, nó không thể bị thu hồi – nhưng nhà phát triển vẫn có thể nắm giữ bản quyền đối với các phiên bản mới hoặc đã thay đổi của game.

Một lý do khác khiến không có tiền lệ pháp lý có thể là mong muốn thiện chí. Các nhà phát triển chính có thể dễ dàng xóa mọi bản sao của một game cũ và gỡ bỏ những trang web abandonware. Hành động pháp lý có thể biến thành thảm họa quan hệ công chúng.

Do những trở ngại nêu trên, abandonware có vẻ tương đối an toàn về mặt pháp lý. Những người phân phối abandonware khó có thể phải ra tòa nếu họ tuân thủ các thông báo ngừng và hủy bỏ.

Abandonware có an toàn không?

Có rất nhiều trang web abandonware, tất cả đều cung cấp danh sách các tựa game cũ rất giống nhau để tải xuống. Với rất nhiều trang web như vậy, liệu việc tải abandonware có an toàn?

Câu trả lời nằm ở trang web bạn đang tải xuống. Các trang abandonware lớn như MyAbandonware và Abandonia an toàn, phục vụ hàng nghìn người dùng mỗi ngày. Các trang web này cũng host hầu hết mọi tựa game abandonware, vì vậy bạn không cần phải đi sâu vào những nơi chưa biết đến trên Internet để tìm kiếm một tựa game trên một trang web đáng ngờ.